Webresearch: kennis creëren door het zoeken van bevestiging of weerlegging van vermoedens

De browser ondersteunt geen in line frames of is momenteel zodanig geconfigureerd dat in line frames niet kunnen worden weergegeven. Webresearch: kennis creëren door het zoeken van bevestiging of weerlegging van vermoedens

door Victor Christiano
mei 2008

Het world wide web kan zoals bekend worden gebruikt als een vraagbaak die binnen seconden over vrijwel ieder onderwerp nuttige informatie kan verstrekken.
Ook bij moeilijker vraagstukken kan het web met succes voor research worden gebruikt. Een belangrijk verschil tussen webresearch en gewoon zoeken naar praktische feiten is dat bij webresearch de gezochte informatie meestal niet kant-en-klaar op het web staat.
Bij een webresearch-project zoekt u, uitgaande van vermoedens, naar feiten en argumentaties die deze vermoedens onderbouwen of juist weerleggen.

Het internet als informatie-netwerk

Het web maakt gebruik van het internet, het wereldomspannende elektronische netwerk dat ook voor uiteenlopende andere toepassingen wordt gebruikt. Het internet heeft een langere geschiedenis dan het web. Al in de jaren 1960 werd packet-switching bedacht, de techniek die aan het internet zijn opmerkelijke doelmatigheid geeft wat betreft het gebruik van bandbreedte. Eveneens in die tijd introduceerde John Licklider de term "Galactic Network" voor zijn idee van een wereldwijd computernetwerk voor elektronische informatie-overdracht.

Men leest tegenwoordig vaak dat het internet door het Amerikaanse leger is bedacht, maar dat is niet juist. Het internet is begonnen als een netwerk om wetenschappelijk onderzoek te bevorderen. Licklider was hoofd van een afdeling van ARPA (Advanced Research Projects Agency), het door president Eisenhower ingestelde bureau om de ontwikkeling van geavanceerde techniek te bevorderen. In 1969 werd ARPANET gecreëerd, een netwerk dat de computers van ARPA en van de bedrijven, universiteiten en andere organisaties waarmee ARPA samenwerkte met elkaar verbond. ARPANET was de voorloper van het internet.

De browser ondersteunt geen in line frames of is momenteel zodanig geconfigureerd dat in line frames niet kunnen worden weergegeven. Dat het internet aanvankelijk een militair project was is een wijdverbreid misverstand. De werkelijke geschiedenis van het internet is door Katie Hafner en Matthew Lyon beschreven in hun boek "Where wizards stay up late; the origins of the internet".
In 1992 werd door Tim Berners-Lee een voor research-doeleinden belangrijke nieuwe gebruiksmogelijkheid aan het internet toegevoegd: het world wide web. Omdat het internet en het web oorspronkelijk voor wetenschappelijke doeleinden werden opgezet kunnen ze nog steeds uitstekend voor research worden gebruikt.

De groei van het web

Het wereldwijde web werd al snel de belangrijkste toepassing van het internet. Het web is een geavanceerde toepassingslaag bovenop de bestaande internet-structuur. Voor veel mensen werd het woord internet synoniem met world wide web.

Toen de student Marc Andreessen al heel snel na de introductie van het web de eerste webbrowser introduceerde ontketende hij daarmee een explosieve groei van het nieuwe medium. Het wereldwijde web kreeg veel aandacht in de krant en op de tv, maar toch was het niet dankzij de publiciteit in de media dat het zo populair werd en zo enorm groeide. De werkelijke reden was dat er voor het eerst een doelmatig planetair communicatieplatform beschikbaar kwam voor de informatiebewuste mens. Het web is er gekomen omdat er grote maatschappelijke behoefte aan een dergelijk medium was gegroeid.

Veel onderzoekers en wetenschappers hadden hoge verwachtingen van het web; het zou de communicatiemogelijkheden gaan bieden waardoor kennis en begrip in de hele wereld snel verder konden groeien.

Webresearch: het gaat om informatieve teksten

Het web was aanvankelijk voornamelijk bedoeld voor het publiceren van informatieve tekstpagina's. Het was een medium ten dienste van de wetenschappelijke wereld en daarom tekst-georiënteerd. De taal is bij uitstek het middel om kennis vast te leggen en te communiceren. Er bestaat dan wel een spreekwoord dat één plaatje méér kan zeggen dan duizend woorden, maar dat is alleen waar als iemand al door middel van duizend of meer woorden weet waar het om gaat. Afbeeldingen kunnen een tekst w l verduidelijken maar niet vervangen.

Wetenschappelijke en technische kennis wordt in eerste instantie in de vorm van tekst vastgelegd. Illustraties kunnen voorbeelden laten zien van datgene waarover een tekst informatie verschaft maar missen zonder tekst vaak de nodige duidelijkheid.

In de begintijd van het web verschilde dit medium dan ook heel sterk van het medium dat vooral met beelden communiceert: de televisie. Tv-programma's zijn vaak verwarrend in plaats van informatief omdat ze overmatig en chaotisch gebruik maken van beelden. Het wereldwijde web werd geïntroduceerd als een teksten-web en bij webresearch gaat het nog steeds om deze oorspronkelijke functie.

Zoekmachines gebruiken

De browser ondersteunt geen in line frames of is momenteel zodanig geconfigureerd dat in line frames niet kunnen worden weergegeven. Webresearch is gebaseerd op het zoeken naar informatieve teksten, waarbij zoekmachines de hulpmiddelen bij uitstek zijn. Maar omdat de zoekmachines tegenwoordig heel ondoorzichtig werken kan men bij een webresearch-project het beste niet slechts één maar bijvoorbeeld twee of drie zoekmachines gebruiken. Daarbij moet wel worden beseft dat zoekmachines geen antwoord geven op vragen maar lijsten presenteren met hyperlinks naar webpagina's waarin bepaalde woorden vaak voorkomen.

De voor uw research-project belangrijke pagina's staan niet altijd bovenaan op de resultatenpagina. De verschillende zoekmachines hebben namelijk elk hun eigen systeem bij het toekennen van een waardering aan webpagina's. Google, de meest toegepaste zoekmachine, geeft een pagina een lage waardering als er geen of weinig links naar toe gaan.

De huidige ondoorzichtigheid van de zoekdiensten heeft niet altijd bestaan. Het systeem om webpagina's te indexeren is oorspronkelijk opgezet overeenkomstig de methode die in grote bibliotheken wordt toegepast. Essentieel daarbij is dat sleutelwoorden en andere zoekgegevens aan elk document worden toegekend. Dit systeem bestaat op het web nog steeds maar omdat de meeste zoekmachines het niet gebruiken heeft het helaas voor webresearch nog maar weinig praktische waarde.

Webresearch: een nieuwe research-methode

De problemen met het gebruik van zoekmachines zijn begonnen met de opkomst van de e-commerce. Websites bleken mogelijkheden te bieden voor de marketing en verkoop van producten en in korte tijd veranderde het web in een wereldwijde marktplaats. Dat was in zekere zin voor de expansie van het web wel gunstig want door de opkomst van de e-commerce kreeg dit medium een solide economische basis. De commercie heeft echter helaas ook een nadelige invloed gehad: sommige marketingmensen begonnen te sjoemelen om hun pagina-indexering te verbeteren en dat was voor de zoekmachines aanleiding tot het ontwikkelen van ondoorzichtige zoekmethodes. Iedere zoekservice ging om bedrog zoveel mogelijk tegen te gaan zijn eigen geheime methode ontwikkelen.

Een ander probleem houdt verband met het feit dat het web dankzij de technische mogelijkheden en de snel groeiende populariteit al gauw ook voor allerlei andere toepassingen dan het online publiceren en vindbaar maken van informatieve tekstpagina's werd gebruikt. Er kwam een gigantisch aanbod van allerlei soorten webpagina's: online winkels, downloadpagina's voor software, downloadpagina's voor muziekbestanden, pagina’s voor streaming video en nog diverse andere soorten pagina's. Het woord webpagina wordt nog steeds voor al deze toepassingen gebruikt maar in feite gaat het om toegangspoorten tot uiteenlopende vormen van internetgebruik.

Toch is het internet ondanks de toename van allerlei bandbreedte verslindende toepassingen niet langzamer en zelfs sneller geworden. Dat is te danken aan de enorme vergroting van de capaciteit die heeft plaatsgevonden.

Het probleem is niet zozeer dat al deze andere soorten pagina's, met name de streaming audio en video, véél meer bandbreedte gebruiken dan de gewone tekstpagina's. De moeilijkheid is dat de goede informatieve tekstpagina's in deze veelheid, en ook als gevolg van de genoemde onduidelijke methodes van de zoekmachines, vaak moeilijk te vinden zijn. Maar de moeilijkheden kunnen gelukkig door een systematische aanpak, webresearch genaamd, worden opgelost.

Webresearch begint met vermoeden

Om via het web antwoord te krijgen op eenvoudige vragen als “Welke pizzarestaurants zijn er in Haarlem?” is geen webresearch nodig. Heel vaak geeft Google bij zulke vragen meteen de gewenste informatie. Met webresearch kan ook over onduidelijke en moeilijke kwesties kennis worden verkregen; dat kost echter meer tijd en creatieve inspanning. Het gaat bij webresearch om het verkrijgen van bevestiging en duidelijkheid betreffende bestaande en nieuwe ideeën.

De meeste ideeën zijn aanvankelijk niet meer dan vermoedens. Een webresearch-project begint met een vermoeden en resulteert in duidelijke nieuwe kennis. Vermoedens brengt u onder woorden met zinnen die beginnen met "Misschien", "Mogelijk" of "Waarschijnlijk". Uiteindelijk hoopt u uit te komen bij zekerheden, stellingen waarvan u aanneemt dat ze zonder twijfel waar en juist zijn.

Voor u met een webresearch-project begint heeft u al een bepaald vermoeden betreffende de kennis die u zult verkrijgen. Dat is het zoekvermoeden. U moet dit zoekvermoeden onder woorden brengen en opschrijven. Daarbij is het belangrijk dat u woorden en woordcombinaties gebruikt die in verband met de kwestie waar het om gaat relevant zijn. U kunt immers bij een zoekopdracht alleen woorden en woordcombinaties invoeren, niet de volledige formulering van het zoekvermoeden.

Als u op basis van een vermoeden op het web gaat zoeken dan arriveert u mogelijk bij informatie die dit vermoeden ondersteunt, waardoor u over dit idee m r zekerheid verkrijgt. Daarbij ontstaan echter meestal ook weer nieuwe vermoedens. Het is zinvol om herhaaldelijk uw vermoedens en bereikte zekerheden onder woorden te brengen en te noteren. De bereikte zekerheden en nieuwe vermoedens bepalen de richting van uw verdere research.

Een voorbeeld: u wilt door middel van webresearch meer te weten komen over het onderwerp "antibiotica-resistentie", het probleem dat steeds meer ziekmakende bacteriesoorten ongevoelig worden voor de medicijnen waarmee ze tot nu toe veelal worden bestreden, de antibiotica. U formuleert als zoekvermoeden om uw research richting te geven: "Waarschijnlijk is antibiotica-resistentie een groot probleem in de gezondheidszorg, waar mogelijk een oplossing voor bestaat." U kiest vervolgens als zoektermen: antibiotica-resistentie, probleem en gezondheidszorg . Door bij uw zoekopdracht deze drie termen te gebruiken treft u op de resultatenpagina links aan naar pagina's die verband houden met uw vermoeden.

De browser ondersteunt geen in line frames of is momenteel zodanig geconfigureerd dat in line frames niet kunnen worden weergegeven. Steeds van vermoeden naar zekerheid

Op basis van de omschrijvingen bij deze links kunt u al een eerste selectie maken. Als u op bepaalde uitgekozen links klikt komt u bij pagina's terecht die meer of minder betrekking hebben op uw vermoeden.

Door enkele daarvan te lezen blijkt uw idee dat antibiotica-resistentie een groot probleem is inderdaad juist te zijn. Over mogelijke oplossingen vindt u echter nog geen duidelijke informatie. Wel komt u tot een nieuw vermoeden, dat bijvoorbeeld luidt: "Waarschijnlijk is het probleem van de antibiotica-resistentie ontstaan door verkeerd gebruik van antibiotica." Met dit nieuwe vermoeden zoekt u verder. U zoekt bijvoorbeeld op "antibiotica" en "verkeerd gebruik".

Op basis van dit nieuwe idee komt u ook nu weer op informatieve pagina's die uw vermoeden bevestigen. Het probleem van de bacteriële resistentie tegen antibiotica blijkt te zijn veroorzaakt doordat deze middelen heel vaak worden toegepast terwijl dat niet nodig is, en dan ook nog op onjuiste wijze.

Op deze manier zoekt u verder: steeds van vermoeden naar zekerheid. Zo ontdekt u tenslotte dat een mogelijke oplossing van het antibiotica-resistentie-probleem kan zijn dat de overheid door middel van voorlichting bevordert dat antibiotica van nu af aan alleen in noodsituaties en op verantwoorde wijze toegepast worden.

Het kan natuurlijk gebeuren dat het zoeken op basis van een vermoeden geen bevestigende feiten oplevert, of dat u juist feiten vindt die de onjuistheid van het idee aantonen. Dan verwerpt u dat idee en gaat u verder met een ander vermoeden. Een zoekvermoeden is niet een hypothese waarvan u per se wilt bewijzen dat deze juist is. Als u met overtuigende argumenten en feiten wordt geconfronteerd die in strijd zijn met een al verworven zekerheid, dan zal dat aanleiding moeten zijn om die bestaande zekerheid te verwerpen.

Informatie beoordelen

Verwacht bij een webresearch-project niet dat de uiteindelijke informatie al ergens kant en klaar op het web staat. Vaak komt u op pagina's die u helemaal niet verder brengen. Het gaat er om dat u door zoeken en toetsen van feiten nieuwe kennis opbouwt. Om de relevantie van een tekst te beoordelen kunt u deze tekst vluchtig lezen om zo een indruk te krijgen. Als dan blijkt dat bepaalde gedeelten inderdaad in verband met uw zoekvermoeden heel relevant zijn leest u die gedeelten nog eens opnieuw, nu met de nodige aandacht.

De browser ondersteunt geen in line frames of is momenteel zodanig geconfigureerd dat in line frames niet kunnen worden weergegeven. Vaak zal de inhoud van een pagina slechts zijdelings of vrijwel niet met uw vermoeden verband houden. Dan is het belangrijk om niet af te dwalen ook al treft u feiten en ideeën aan die overigens heel interessant zijn. Blijf zoeken op basis van het zoekvermoeden tot deze stelling definitief juist of onjuist blijkt te zijn.

Bij het scannen en lezen van een tekst moet u niet alleen de relevantie maar ook de betrouwbaarheid van de informatie beoordelen. Het kan zinvol zijn om een tekst die u onder ogen krijgt een betrouwbaarheidscijfer te geven in een reeks van 0 tot 10. Het cijfer 0 betekent dat u de informatie als zeer misleidend beschouwt. Het cijfer 10 betekent dat de informatie volgens u volkomen betrouwbaar is. Deze twee uitersten komen in de praktijk vrijwel nooit voor; de meeste teksten bevinden zich in het middengebied.

Tegenwoordig kunt u op het web ook steeds meer wetenschappelijke artikelen en onderzoeksrapporten aantreffen. Deze teksten zijn meestal heel betrouwbaar, want ze zijn gebaseerd op wetenschappelijke onderzoekmethodes. De relevantie van wetenschappelijke artikelen kan echter soms nogal tegenvallen.

Webresearch is, kort samengevat, het opbouwen van kennis door vermoedens onder woorden te brengen en deze vermoedens door zoeken op het web te toetsen en nader uit te werken. Over vrijwel ieder onderwerp staan vele teksten op het web, belangrijke en minder belangrijke, betrouwbare en minder betrouwbare. Door middel van webresearch verwerft u over een onderwerp kennis en inzicht door de relevante en juiste feiten te vinden en die in hun onderlinge samenhang te plaatsen.