|
Behoud van gezichtsvermogen
op oudere leeftijddoor Katja Vogel
september 2009
In verband met de kwaliteit van leven speelt het gezichtsvermogen een grote rol, het hele leven door, dus ook op oudere leeftijd. Of het nu gaat om autorijden, fietsen, studeren, huishoudelijke activiteiten, sms’en, knutselen of tennissen, voor een plezierig leven in de senioren-fase is goed kunnen zien van eminent belang. Gelukkig kan men zelf, zo is door onderzoek vastgesteld, veel doen om het gezichtsvermogen op oudere leeftijd te behouden.
Vitamine A onmisbaarDankzij modern onderzoek is met name de kennis over de rol die voeding speelt bij de conditie van de ogen belangrijk toegenomen en zijn ontdekkingen gedaan die speciaal voor een plezierige oude dag nuttig zijn. Het inzicht dat voedingsstoffen van belang zijn voor het gezichtsvermogen is op zichzelf niet nieuw. Zo werd al ruim voor de Tweede Wereldoorlog vastgesteld dat vitamine A nodig is om nachtblindheid te voorkomen.
|
Nachtblindheid kan heel lastig zijn. Iemand die nachtblind is heeft niet alleen meer moeite om bij heel zwak licht nog te kunnen zien, maar ook om zich bij plotselinge overgang van een lichte naar een donkere omgeving daaraan aan te passen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren doordat men op een donkere weg in het licht van een tegemoetkomende auto kijkt. Iedereen heeft dan enige tijd nodig voor hij weer aan het donker is gewend en weer goed kan zien, maar bij nachtblindheid duurt dit veel langer. Voldoende inname van vitamine A is daarom extra belangrijk als men ’s avonds aan het verkeer deelneemt. Vitamine A komt onder meer voor in melk, boter, lever(worst), vette vis en eieren. In uiteenlopende plantaardige producten zoals worteltjes, groene bladgroentes en mandarijnen is vitamine A aanwezig in de vorm van bèta-caroteen, een voedingsstof die in het lichaam kan worden omgezet in vitamine A. Behalve om bij schemerlicht te kunnen zien is vitamine A ook op andere manieren onmisbaar voor het oog, onder meer voor een goede conditie van het hoornvlies. Dit heldere voorste deel van het oog is de plaats waar de lichtstralen in het oog binnenkomen. |
Dat het hoornvlies helder en onbeschadigd blijft is uiteraard essentieel. Bij een ernstig gebrek aan vitamine A kan het hoornvlies, dat maar ongeveer een halve millimeter dik is, zo erg door beschadigingen worden aangetast dat volledige blindheid optreedt. In ontwikkelingslanden worden veel kinderen blind als gevolg van vitamine A-tekort, een schrijnend volksgezondheidsprobleem dat in Nederland en andere westerse landen gelukkig niet bestaat.
MaculadegeneratieEen probleem waar we in het Westen wel mee te maken hebben is dat veel oudere mensen last hebben van een sterk gestoord gezichtsvermogen door achteruitgang van de zogenoemde macula of gele vlek.
Maculadegeneratie, ook wel AMD (age-related macular degeneration) of LMD (leeftijdgebonden maculadegeneratie) genoemd, is zelfs de voornaamste vorm van ernstige slechtziendheid bij senioren in westerse landen. Bij deze, op middelbare of latere leeftijd beginnende aandoening wordt het vermogen om scherp te zien en fijne details te onderscheiden aangetast doordat het centrale deel van het netvlies, de macula lutea, geleidelijk steeds minder goed functioneert.
Lichtstralen die via het hoornvlies het oog binnenkomen bereiken via de lens (die zich achter de pupil bevindt) en het glasvocht (een heldere gelei-achtige substantie binnenin het oog) het achterin het oog gelegen netvlies. De lichtgevoelige cellen van het netvlies vangen de lichtstralen op en zetten ze om in elektrische signalen die via de oogzenuw worden doorgestuurd naar de hersenen.
In de macula lutea, de voor scherp zien belangrijke gele vlek, zijn heel veel van deze lichtgevoelige cellen aanwezig. Met de macula zien we het centrale deel van het gezichtsveld. Omdat bij AMD het ziekteproces in het algemeen beperkt blijft tot de macula, blijft het ruimere gezichtsvermogen doorgaans behouden.
Sociale blindheidHoewel de patiënt dus niet volslagen blind wordt, betekent de sterke vermindering van het centrale zien waarmee een voortgeschreden vorm van AMD gepaard gaat een ernstige aantasting van de levenskwaliteit. In verband met de vele nadelige effecten op het sociale leven wordt daarom vaak de term sociale blindheid gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan de problemen die optreden als iemand niet meer goed kan lezen. Ook de wrijvingen die in het sociale verkeer kunnen ontstaan als gevolg van moeilijkheden bij het herkennen van gezichten, en de stress die optreedt als iemand niet meer goed zelfstandig kan reizen, dragen bij aan een sterke vermindering van het gevoel van welbevinden, zelfs al is iemand verder goed gezond.
|
|
|
|
|
|
|
Vastgesteld is dat bij ouderdomsstaar aantasting door vrije radicalen van lens-eiwitten, onder meer veroorzaakt door ultraviolet licht, een belangrijke rol speelt. Dit inzicht heeft geleid tot onderzoek naar mogelijkheden om de cataract-ontwikkeling te bestrijden met antioxidanten, stoffen die schade door vrije radicalen tegengaan. Daarbij is gebleken dat, evenals bij AMD het geval is, zowel vitamine C als vitamine E kunnen helpen het optreden van ouderdomsstaar tegen te gaan. De basis voor een goede voorziening met oogbeschermende
voedingsstoffen is een gezond dagelijks menu met onder meer
regelmatig (vette) vis en veel vers fruit en verse groenten. Aan te
bevelen is om gevarieerde en wisselende combinaties van
verschillende vruchten en groenten te eten. |
De publicatie van FiLOSCOOP
wordt verzorgd door Bureau Everink te Almere
Copyright © 2009 Katja Vogel, Bureau Everink
Foto's iStockPhoto